راهنمای سفر به همدان
جاهای دیدنی و بهترین زمان سفر به همدان
شهر دایره ای همدان
همدان، یکی از استان‌های غربی ایران با تاریخ غنی است و پایتخت تاریخ و تمدن ایران نام دارد. همدان (هگمتانه)، به ویژه در تعطیلات نوروز و نیمه اول سال مورد استقبال گردشگران داخلی قرار می‌گیرد. استان همدان (Hamadan) از شمال با استان‌های زنجان و قزوین، از شرق با استان مرکزی، از غرب با استان‌های کردستان و کرمانشاه و از جنوب با استان لرستان همسایه است. در سال 1307 «کارل فریش» مهندس معمار آلمانی اقدام به طراحی نقشه ای برای کهن شهر همدان کرد. فریش پس از بازبینی نقشه هوایی شهر همدان، متوجه شد این شهر جزء معدود شهرهای دایره ای شکل و متحدالمرکز است.
نگاهی به تاریخ همدان
همدان از هزاران سال پیش به دلیل موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی، محل سکونت اقوام ایرانی بوده است. می‌توان گفت قدمت حفاری‌های تپه گیان نهاوند حداقل ۶ هزار ساله است. قومی به نام کاسیان، سال‌ها پیش در این منطقه زندگی می‌کردند. بر اساس آثار باستانی به دست آمده در منطقه، تاریخچه مدنیت در استان همدان حداقل به هزاره سوم قبل از میلاد مسیح مربوط می‌شود. همدان به طور معمول به سرزمین پادشاهی مادها معروف است. آن چه از آثار مکتوب هرودوت، مورخ مشهور برمی‌آید در اواخر قرن هشتم قبل از میلاد مسیح مادها به رهبری فردی به نام دیاکو که نخستین شاه مادها بود، به قدرت رسیدند و همدان را به عنوان پایتخت امپراتوری خود برگزیدند. پایتخت مادها به «هگمتانه» شهرت داشت و همچنان دارد. امروزه، آثار به جا مانده از شهر و قلعه دیاکو را در بقایای تپه هگمتانه می‌توان مشاهده کرد. در زمان حکومت هخامنشیان نیز، همدان بسیار پررونق بود و به عنوان پایتخت تابستانی شاهان هخامنشی شناخته می‌شد. بقایایی که از دوره هخامنشیان در همدان به جا مانده‌اند، اهمیت این منطقه را در آن زمان اثبات می‌کنند. همدان در زمان حمله اسکندر به ایران، از جمله مناطقی بود که مورد کشت و کشتار و غارت قرار گرفت و بسیاری از روستاهای آن از بین رفت. در دورههای حکومت اشکانیان و ساسانیان نیز همدان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بود. تاریخ همدان در دورههای اسلامی از جنگ‌ها و شورش‌های خونین صدر اسلام گرفته تا جنگ تحمیلی هشت ساله ایران با عراق فراز و نشیب‌های بسیاری را تجربه کرده است.
بهترین زمان سفر به همدان
از آن جایی که استان همدان در منطقه کوهستانی واقع شده و آب و هوای سرد و بادخیز کوهستانی دارد، هر سال زمستان‌های بسیار سرد و خشنی تجربه می‌کند. در ماه‌های گرم سال همچون تیر و مرداد آب و هوای خنک و نسبتا مطلوبی در استان همدان جریان دارد و گاه تا دمای ۳۶ درجه نیز افزایش می‌یابد. اما برای تجربه بهترین آب و هوای استان همدان و لذت بردن از آن، پیشنهاد می‌شود در فصل‌های بهار و تابستان به خصوص از اواسط ماه اردیبهشت تا پایان شهریور سفر کنید.
جاهای دیدنی و گردشگری همدان
غار علیصدر
غار علیصدر همدان از بزرگ‌ترین غارهای ایران و از معدود غارهای آبی قابل قایق‌رانی در جهان است که طولانی‌ترین مسیر قایق‌رانی را دارد. این غار که قدمت آن به میلیون‌ها سال پیش بازمی‌گردد، در روستای علیصدر همدان قرار دارد و یکی از شگفت‌انگیزترین جاذبه‌های طبیعی ایران و جهان است. با بازدید از غار علیصدر، سوار بر قایق‌های پدالی در مسیر آب از دل دهلیزهای متعدد و دالان‌های پرپیچ‌وخم عبور می‌کنید و هرچه پیش می‌روید، با شگفتی‌های بیشتری مواجه می‌شوید که شما را حیرت‌زده می‌کند. این غار که از زیباترین جاهای دیدنی همدان به شمار می‌رود، در طول سال صدها هزار بازدیدکننده داخلی و خارجی دارد.
آرامگاه باباطاهر
آرامگاه باباطاهر عریان یکی از جاهای دیدنی همدان به شمار می‌رود که در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ۱۳۷۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. بنای کنونی آرامگاه اثر دست مهندس هوشنگ سیحون و مهندس فروغی است که در فاصله سال‌های ۱۳۴۶ تا ۱۳۴۹ ساخته شد. باباطاهر که حدودا در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم زندگی می‌کرد، از شعرا و عرفای بزرگ و یکی از مشهورترین دوبیتی‌سرایان ایرانی بود و امروزه مدفن او مورد بازدید گردشگران و عاشقان ادبیات ایران است.
آرامگاه ابوعلی‌سینا
آرامگاه طبیب، شاعر و عارف ایرانی، ابوعلی سینا، که شهرت جهانی دارد در میان میدانی به همین نام واقع است. میدانی بیضوی با درختان چنار کهنسال و آب‌نماهایی الهام گرفته از باغ‌های ایرانی که تفرجگاه زیبایی را به وجود آورده است. طرح و نقشه‌ی بنا از برج قابوس بن وشمگیر در شهر گنبد کاووس اقتباس شده است. تالار جنوبی آرامگاه محل نگهداری سکه، سفال و اشیای کشف‌شده مربوط به هزاره‌های قبل از میلاد است. در تالار شمالی، مجموعه‌ای نفیس از کتاب‌های خطی و آثار بوعلی سینا گردآوری شده است.
کتیبه گنجنامه یا جنگنامه
مجموعه تفریحی، توریستی و ورزشی گنجنامه همدان در میدان گنجنامه و در پنج کیلومتری غرب شهر همدان و کوه‌های الوند قرار دارد. آب و هوای مطبوع کوهستان، دره فرح‌بخش الوند و چشم‌انداز زیبای دشت میشان جذابیتی را پدید آورده که گردشگران داخلی و خارجی را به خود جذب می‌کند. این مجموعه شامل چندین جاذبه گردشگری است که برای بازدید از همه آن‌ها لازم است یک روز کامل را به آن اختصاص دهید. در این دهکده توریستی می‌توانید از سنگ‌نبشته‌های گنجنامه و آبشار گنجنامه دیدن کنید. تله‌کابین گنجنامه، پیست اسکی تاریک‌دره، تله‌سیژ و تله‌اسکی، ورزش تعادل هوایی در ضلع غربی مجتمع گنجنامه، پیاده‌روی روی پل معلق ۲۰۰ متری، تیرول یا پرواز فردی روی کابلی به طول ۵۲۰ متر و بسیاری تفریحات دیگر را نیز در این مجتمع تفریحی گردشگری تجربه کنید.
مقبره استر و مردخای
بقعه‌ای یهودی است که در مرکز شهر همدان، ابتدای خیابان دکتر شریعتی قرار دارد. بنا بر سنت یهودی ایرانی، این بقعه مدفن اِستِر و مُردُخای است. این بنا شامل مدخل ورودی، دهلیز و مقبره، ایوان و شاه نشین است. دو قبر استر و مردخای در مرکز این بنا وجود دارد که با دو صندوق چوبی منبت کاری نفیس و قدیمی پوشیده شده. بالای مقبره کتیبه ای به خط عبری و به صورت برجسته و گچبری شده دیده میشه. خشایارشا با دختری به نام استر از قوم یهود ازدواج کرد و این پیوند دلیل حضور یهودیان در دربار شد. هامان یکی از درباریان بانفوذ بود که به حضور یهودیان حساس شده بود و دستور قتل یهودیان را از خشاریارشا گرفت. مردخای به کمک استر توانست فرمان شاه را پس بگیرد و مانع قتل یهودیان شود. مردخای، دایی استر بود که بعد از مرگ پدر و مادر استر سرپرستی او را برعهده گرفته بود. این مکان از یک طرف برای قوم یهود زیارتی و قابل احترام است و از طرف دیگر به عنوان یک اثر تاریخی با ارزش محسوب می شود.
برج قربان
برج قربان یکی از آثار تاریخی قرون هفتم یا هشتم هجری است که در شهر همدان بین چهار باغ شهید مدنی و خیابان طالقانی جنب دبیرستان ابن سینا قرار دارد. این بنا مدفن حسن بن عطار حافظ ابو‌العلا همدانی و امرای سلجوقی است. درباره دلیل نام‌گذاری این بنا به برج قربان، گفته می‌شود که در جریان شورش افغان‌ها در دوره صفویه، این محل سنگرگاه فردی به اسم قربان بود. او از اهالی محل دفاع و تلاش می‌کرد شورشیان را دفع کند. به همین دلیل مسجد و بقعه به نام او شهرت یافت. این برج در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۳۵۴ در فهرست آثار تاریخی و ملی ایران ثبت شده است.
گنبد علویان
این بنا در میان نمونه‌های به جا مانده از معماری دوره اسلامی بی‌نظیر و از نمونه‌های منحصر‌به‌فرد معماری ایران‌زمین است. گنبد علویان در چهار باغ علویان در نزدیکی میدان امامزاده عبدالله شهر همدان قرار دارد. این گنبد از سمت شمال در خیابانی که میدان عین‌القضات را به میدان امامزاده عبدالله وصل می‌کند، قرار گرفته و از سمت جنوب با خیابان باباطاهر و از شرق با خیابان اکباتان محصور شده است. این اثر یکی از شاهکارهای معماری و گچبری بعد از اسلام در همدان است و طی شماره ۹۴ در تاریخ ۱۵٫۱۰٫۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
تپه هگمتانه
این شهر کهن، نخستین پایتخت ایران بوده و به‌همراه آتن در یونان و رم در ایتالیا، از معدود شهرهای باستانی جهان است که همچنان زنده و مهم مانده است. هرودوت این شهر را ساخته دیاکو دانسته و گفته است که هفت دیوار داشته که هرکدام به رنگ یکی از سیاره‌ها بوده‌اند. در حفاری‌های باستان‌شناسی سال‌های اخیر در تپه هگمتانه مشخص شده است که محل کاخ‌های باشکوه این ناحیه باستانی، در تپه هگمتانه کنونی واقع بوده است. نکته قابل‌توجه این شهر باستانی، شبکه منظم و پیشرفته‌ی آب‌رسانی آن بوده است
موزه هگمتانه
یکی از موزه‌های شهر همدان موزه هگمتانه است که در میدان هفت تیر، شرق تپه هگمتانه و نزدیک به گودال معروف به فرانسوی‌های در داخل شهر قرار دارد. بنای این موزه ابتدا مدرسه پرورش بوده که اکنون تغییر کاربری داده و به موزه تبدیل شده است. در این موزه علاوه بر آثار و اشیای به دست آمده از تپه هگمتانه از سراسر استان نیز اشیایی نگهداری می‌شود.
شیر سنگی
محوطه سنگ شیر در انتهای خیابان ۱۲ متری و در یک میدان در شرق شهر همدان قرار دارد. از این مجسمه سنگی دو تا بوده که یکی از آن‌ها در دروازه همدان قرار داشته است و در زمان حمله اعراب به باب الاسد یا دروازه شیر معروف شد. بخشی از این محوطه در زیر منازل مسکونی مدفون و بخشی از آن به میدان تبدیل شده است. گورستانی وسیع از دوران اشکانیان با تابوت‌های سفالی، تدفین‌های گور خمره‌ای و گودالی پیدا شد. قدمت این مکان را به دورههای مختلف نسبت می‌دهند، ولی برخی آن را مادی می‌دانند؛ اما با توجه به تابوت‌های گورستان اشکانی بودن آن مشخص است. این اثر قبل از انقلاب در سال ۱۳۱۰ خورشیدی در فهرست آثار ملی ثبت شده است.