محورهای ریلی راه آهن ایران

در حال حاضر راه آهن ایران دارای شش محور اصلی ریلی به نامهای محور شمال، محور جنوب، محور خراسان، محور آذربایجان، محور جنوب شرق و محور شرق بوده که ایستگاه تهران محل تلاقی همه محورهای راه آهن به غیر از محور شرق است.

محور شمال

راه آهن محور شمال از تهران بصورت دو خطه آغاز شده و پس از عبور از گرمسار بصورت یک خطه به سمت شمال ادامه مسیر می دهد و پس از گذشتن از ساری به ایستگاه گرگان منتهی شده و همچنین با انشعاب از ایستگاه سبزدشت به ایستگاه مرزی اینچه برون ختم می شود .

محور شمال در طول مسیر خود استان های تهران و مازندران را پوشش می دهد. این محور بواسطه دارا بودن جاذبه هایی نظیر پل ورسک و سه خط طلا که یکی از شاهکارهای مهندسی راه آهن محسوب می شوند جزو یکی از زیبا ترین و منحصر به فرد ترین مسیرهای ریلی ایران و جهان به شمار می رود.

محور خراسان

راه آهن محور خراسان از تهران تا مشهد و سرخس ساخته شده است. این محور استان های تهران | سمنان و خراسان رضوی را تحت پوشش قرار داده و با انشعاب از ایستگاه فریمان به ایستگاه سرخس، بزرگ ترین ایستگاه مرزی ریلی ایران متصل می شود و از طریق سرخس به خط ریلی کشور ترکمنستان متصل شده و ارتباط آن با کشورهای آسیای میانه و اروپا برقرار می گردد.

این محور به دلیل وجود بارگاه مقدس امام هشتم شیعیان امام رضا (ع) پرترافیک ترین محور مسافری راه آهن بوده و سالانه پذیرای زائران و مسافران بسیاری است.

محور جنوب

راه آهن محور جنوب از تهران تا خرمشهر ادامه داشته و به شلمچه واقع در مرز عراق منتهی می شود. همچنین از ایستگاه اهواز به بندر امام خمینی و بندر ماهشهر متصل می شود. این محور استان های تهران، قم، مرکزی، لرستان و خوزستان را پوشش می دهد.

البته در سال های اخیر با توسعه شبکه راه آهن، راه آهن استان های همدان و کرمانشاه احداث شده اند که با توجه به اینکه تنها نقطه اتصال این در مسیر با راه آهن کشور، فقط از طریق محور جنوب صورت گرفته است جزو این محور محسوب می شوند. بزرگترین پل این محور به طول 1058 متر در اهواز بر روی رودخانه کارون ساخته شده و پل سیاه نام دارد.

محور آذربایجان

راه آهن محور آذربایجان از تهران آغاز شده و استان های تهران، قزوین، زنجان، آذربایجان شرقی و غربی را پوشش داده و با گذر از مرز رازی به خط آهن ترکیه متصل می گردد، همچنین در مسیر خود از ایستگاه صوفیان منشعب شده و به جلفا و مرز ریلی کشور آذربایجان منتهی می شود.

در سال های اخیر، با ساخت خطوط جدید مانند خط آهن رشت ، خط آهن ارومیه و اخیرا خط آهن جدید تبریز (میانه تا بستان آباد) نیز که در این محور احداث شده اند بر وسعت آن افزوده شده است. بزرگترین پل این محور به نام پل قطور به طول 448 متر، بر روی دره قطور بین ایستگاههای سلماس و رازی احداث شده است.

محور جنوب شرق

این محور بخش وسیعی از خطوط راه آهن کشور را در بر می گیرد و بزرگترین محور راه آهن ایران محسوب می شود. طول این و انشعابات آن به بالغ بر 3000 کیلومتر، از تهران آغاز شده و به بندر عباس، زاهدان و شیراز منتهی می شود.

همچنین در مسیر خود استانهای تهران، قم، اصفهان، فارس، یزد، هرمزگان، کرمان و سیستان و بلوچستان را در بر می گیرد. طولانی ترین تونل این محور که بلند ترین تونل راه آهن ایران نیز محسوب می شود 3000 متر طول داشته و در بین ایستگاههای تزرج و زاد محمود بنا شده است.

در سال های اخیر و با ساخت و بهره برداری از خطوط جدید راه آهن اصفهان - شیراز و بم - زاهدان موجب اهمیت بیشتر این محور شده است.

محور شرق

محور شرق در سال 1384 به بهره برداری رسیده است. این محور از ایستگاه بافق آغاز و استان های یزد، خراسان جنوبی و خراسان رضوی را پوشش می دهد و در ایستگاه کاشمر به محور خراسان متصل می شود .

همچنین از ایستگاه تربت حیدریه خطی منشعب شده و به سمت شرق ایران ادامه مسیر داده ، به ایستگاه خواف رسیده و در ادامه به مرز کشور افغانستان و ایستگاه شمتیغ منتهی می شود.